Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen. Een eeuw herbestemming

Fred Vogelzang, Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen. Een eeuw herbestemming, (NKS) Wijk bij Duurstede 2016

Nieuwe functies kastelen en buitenplaatsenDoor tijdsomstandigheden, veranderend elitegedrag, economische ontwikkelingen en infrastructurele ingrepen hebben talrijke kastelen en buitenplaatsen hun oorspronkelijke functie allang verloren. Onze stichting deelt de wereld van direct betrokkenen in enige groepen in, te weten bezittingen van particulieren, de kasteelmusea, kastelen en buitenplaatsen die als horecagelegenheid worden benut en de vele objecten die toebehoren aan natuurorganisaties zoals de Landschappen, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Een groot deel van de Nederlandse kastelen en landgoederen wordt niet meer bewoond. Onbekend is of dit het grootste deel is maar vele zijn of werden gebruikt als klooster, zorginstelling, kantoor, al dan niet representatieve huisvesting van overheidsinstellingen, hotel-restaurant, evenementenlocatie, (internationale) scholen, etc. Volgens de auteur van dit boek zou zelfs tweederde van onze kastelen en buitenplaatsen op deze wijze worden benut. Hierbij worden de cijfers van 550 herbestemde objecten en 300 nog bewoonde huizen genoemd.

Fred Vogelzang, die als onderzoeker al lange tijd verbonden is aan het Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats (NKS) behandelt in dit informatieve boek 36 kastelen en buitenplaatsen en de wijze waarop zij nu worden benut. In haar voorwoord stelt NKS-directeur Heidi van Limburg Stirum dat nog altijd onvoldoende inzicht bestaat welke bouwkundige ingrepen door de jaren heen zijn verricht om nieuwe gebruiksvormen op kastelen en buitenplaatsen mogelijk te maken. Het boek, dat mede dankzij de inzet van talloze studenten erfgoedstudie tot stand is gekomen, geeft per beschreven huis telkens alle feitelijkheden van het voorbije en huidige gebruik. Bijvoorbeeld De Essenburgh te Hierden. Deze uit circa 1650 daterende buitenplaats is het bezit geweest van meerdere particuliere eigenaren. Ook dit goed werd het bezit van rijke Amsterdammers waarna gegoede burgers uit of uit de omgeving van Harderwijk deze buitenplaats bezaten. Tijdens de 19de eeuw vererfde het op Samuel Johannes Sandberg, die zich Sandberg van de Essenburgh ging noemen. Zijn in financiële nood geraakte nazaten verkochten het huis aan de vrouw van de puissant rijke Haagse projectontwikkelaar Johanna S. Goekoop-de Jongh. In Den Haag bezat zij het Catshuis en in Hierden redde zij De Essenburgh van de ondergang. Na haar dood en de voor vele buitenplaatsen rampzalige Tweede Wereldoorlog kochten de Preamonstratenzers (Norbertijnen) van de Abdij van Berne te Heeswijk-Dinther in 1950 de buitenplaats aan om er een priorij te vestigingen en daarmee tegelijk de overvolle abdij in Noord-Brabant iets te kunnen ontvolken. Na een periode als vormingscentrum te zijn gebruikt, waarvoor ook nieuwbouw op het terrein verrees, is De Essenburgh nu vooral in gebruik als hotel en trouwlocatie. Het is een van de vele voorbeelden die in dit boek zijn beschreven en waarmee de lezer meer kennis verkrijgt hoe wij telkens opnieuw (bouwkundige) beslissingen nemen en herbestemmingen geven aan kastelen en buitenplaatsen, meestal om ze zo voor het nageslacht te kunnen bewaren. RD

Fred Vogelzang, Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen. Een eeuw herbestemming, telt 240 pagina’s en is een ongebonden uitgave van de NKS, Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats. Het boekje is rijk geïllustreerd. Prijs: € 14,95 en te bestellen via info@kastelen.nl  ISBN: 9789074205054

Scroll naar boven